Schoolleidersberaad en lerarenberaad

Vrijwel overal in Nederland zijn in het afgelopen jaar Onderwijsregio’s gevormd. De Onderwijsregio’s bevinden zich in verschillende fasen van ontwikkeling. Waar de ene onderwijsregio nog geen rechtsvorm of governance kent, is bij een andere onderwijsregio dit allemaal al op papier uitgewerkt en vastgesteld. De variëteit in samenstelling (sectoren), ontwikkeling en keuzes is groot. Wat opvalt, is dat de inbreng van de beroepsgroep niet overal meteen geregeld is. Dat is opmerkelijk omdat de inbreng van de leraar en de schoolleider vermoedelijk een belangrijke succesfactor is voor het welslagen van een onderwijsregio. Niemand zit te wachten op een nieuwe laag in onderwijsland zonder inbreng van de leraar of de schoolleider.

Bij de zogenaamde voorloper-onderwijsregio’s was landelijk in eerste instantie afgesproken dat de georganiseerde beroepsgroep (AOB, CNV, FvoV en AVS) aan zou sluiten bij de onderwijsregio’s. Een goede tussenoplossing, maar nu er meer dan 50 onderwijsregio’s zijn, is dat nauwelijks meer te realiseren. Daar komt bij dat bij velen de voorkeur uitgaat naar een leraar en schoolleider uit de eigen regio, ongeacht of deze uit een georganiseerd verband komt. Wel moeten uiteraard de contacten met de georganiseerde beroepsgroep goed geregeld zijn.

Vanaf begin geïnvesteerd in lerarenberaad en schoolleidersberaad

Onderwijsregio Midden Nederland Leert heeft van meet af veel geïnvesteerd in de inbreng van de leraar en de schoolleider. In de eerste anderhalf jaar heeft de stuurgroep van de Onderwijsregio de georganiseerde beroepsgroep uitgenodigd om deel te nemen in de stuurgroep. Tegelijkertijd is er in de onderwijsregio Midden Nederland Leert afgesproken dat als de Onderwijsregio formeel een coöperatie zou worden, er ook een leraren- en een schoolleidersberaad gevormd zou worden en dat deze in het bestuur een zetel zouden krijgen. Zo gezegd, zo gedaan! De coöperatie Midden Nederland Leert is per 1 januari 2025 van start gegaan en de beide beraden hebben inmiddels een voorzitter uit hun midden gekozen. Thimo Jansen (De Werkplaats) als voorzitter van het schoolleidersberaad. Anouk Bijvank (Adriaan Roland Holst College) als voorzitter van het lerarenberaad. De voorzitters van het lerarenberaad hebben een plaats in het bestuur van de Onderwijsregio en hebben uiteraard volledig stemrecht. Ook hebben de beide beraden zitting in de Algemene Ledenvergadering van de coöperatie. Ze kunnen daar gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen.

Pioniersgroep lerarenberaad

In formele zin zijn er bij de Onderwijsregio Midden Nederland Leert dus ten aanzien van de positionering van de leraar en de schoolleider belangrijke stappen gezet. Toch bestond er binnen de Onderwijsregio ook de behoefte om de inbreng van de leraren en schoolleiders vanaf de start van een stevig betonnen vloertje te voorzien. Er is daarom in 2024 een uitvraag bij de instellingen geweest welke leraren aan het lerarenberaad zouden willen meedoen. Er meldden zich daar ruim tien leraren voor aan. Best wel bijzonder, want op het moment van aanmelden was er nog niets, stond nauwelijks iets op papier en moest het denken over het lerarenberaad eigenlijk nog beginnen. Deze pioniersgroep is meteen aan de slag gegaan met de vraag hoe het lerarenberaad de invloed van de leraar kon vormgeven.

Rapport Onderwijsraad: “Een Stevige Stem”

Onlangs bracht de Onderwijsraad het advies “Een Stevige Stem uit” In dit advies beschrijft de Onderwijsraad dat het van belang is leraren een systematische en stevige  zeggenschap te bieden en beschrijft ook hoe de beroepsgroep van een dergelijke zeggenschap kan worden voorzien. De startgroep lerarenberaad Midden Nederland Leert heeft het rapport van de Onderwijsraad gebruikt om te inventariseren hoe het lerarenberaad de zeggenschap wil vorm geven. De pioniersgroep heeft daarbij de zogenaamde participatieladder gebruikt die in het Onderwijsraad-rapport wordt beschreven. Er worden daarin zes treden van participatie uitgewerkt:

Uitwerking participatietreden

De beoogde zeggenschap van leraren (en schoolleiders) is vervolgens langs de participatietreden besproken en uitgewerkt. Dat gaf een rijke discussie en een mooie basis:

Ten aanzien van informeren is afgesproken dat het lerarenberaad (en schoolleidersberaad) alle stukken moeten kunnen bespreken die in het bestuur aan de orde komen. Dit betekent dat voorafgaand aan de bestuurs- en ALV-vergaderingen de stukken in het lerarenberaad en het schoolleidersberaad aan de orde komen. Strategische stukken zoals het plan van aanpak, de subsidieaanvraag en de begroting komen vroegtijdiger in het lerarenberaad (en het schoolleidersberaad) aan de orde.

Het Bestuur van de Onderwijsregio heeft in de governance de facto al gekozen voor tenminste informeren en adviseren. Het lerarenberaad en het schoolleidersberaad worden tenminste uitgenodigd mee te denken. Ook als het initiatief elders ligt.

Het lerarenberaad wil daarnaast van meet af aan vanuit de eigen geleiding mee denken in het beleid en projecten. De schoolleiders doen dat al op het gebied van professionalisering en een virtuele schoolleiders-academie. Het lerarenberaad wil de nieuwe subsidieaanvraag voor 2026 gebruiken om te verkennen of er ook voor leraren mogelijkheden zijn voor co-creatie.

Statutair is reeds vastgelegd dat zowel de voorzitter van het lerarenberaad als de voorzitter van het schoolleidersberaad een volwaardige stem in het bestuur hebben.

De lerarenkamer gaat in de eigen geleding uiteraard zelf over het eigen reglement, samenstelling en werkwijze en kiest zijn eigen voorzitter ( en vertegenwoordiger in het bestuur) en kiest de vertegenwoordiger in de ALV.

Het is de taak van het lerarenberaad de stem van de leraar in Onderwijsregio in te brengen. Hoe de leraren geraadpleegd worden of hoe ze betrokken worden, is aan het lerarenberaad. Het lerarenberaad gaat voorstellen opstellen hoe ze dit willen organiseren en hoe de communicatie met de leraren gaat verlopen.

Kortom: de Onderwijsregio Midden Nederland Leert biedt de leraar en schoolleider de kans om zeggenschap vanuit een nieuw perspectief te laten plaatsvinden. Maar dat kan alleen als er leraren en schoolleiders participeren. Als deelnemers, maar ook als meedenkers of tenminste als meelezers.  Als je belangstelling hebt, geef dat aan als leraar of schoolleider!

Ik ben leraar
Ik ben schoolleider