Marcel Heunks - DGDD

Midden Nederland Leert sprak met Marcel Heunks van de Hogeschool Utrecht over dit project. Marcel is hierbij betrokken vanuit zijn achtergrond in (onderzoek naar) kunstmatige intelligentie, zijn expertisegebied binnen DGDD (Digitale Geletterdheid en Digitale Didactiek) binnen Hogeschool Utrecht, een projectgroep die zich bezighoudt met digitale geletterdheid en digitale didactiek.

“Op verzoek van Midden Nederland Leert hebben we samen met de Universiteit Utrecht gekeken hoe we onze krachten kunnen bundelen: de universiteit vanuit hun project Co-Teach Informatica en wij vanuit de projectgroep DGDD.” Het project bestaat uit twee pijlers die op termijn steeds meer met elkaar in verbinding gaan worden gebracht. Aan de ene kant wordt er vanuit de Co-Teach Informatica pijler door de Universiteit Utrecht in de havo-vwo bovenbouw Informatica onderwijs georganiseerd op vo-scholen waar géén vakdocent Informatica beschikbaar is. De leerlingen krijgen een combinatie van online onderwijs met begeleiding op afstand door studenten informatica. Daarnaast zijn er gastlessen van IT-professionals uit het bedrijfsleven. Op die manier kunnen zij toch hun eindexamen Informatica behalen.

Leerlijn digitale geletterdheid
Aan de andere kant wordt er vanuit de DGDD-pijler door Hogeschool Utrecht gewerkt aan een modulair opgebouwde leerlijn digitale geletterdheid. Vorig jaar zijn de kerndoelen digitale geletterdheid gepresenteerd waar in de onderbouw van het voortgezet onderwijs iedereen uiteindelijk aan moet voldoen. “Er is in den brede natuurlijk een docententekort en daarnaast zijn er ook docenten in het vo die nog niet (genoeg) digitaal geletterd zijn. We zijn met de projectgroep DGDD binnen de HU gaan kijken wat we hierin kunnen betekenen. En wij denken dat we de expertise in huis hebben om een leerlijn digitale geletterdheid te ontwikkelen, opgebouwd uit mooie en inhoudelijke modules die gebaseerd zijn op de SLO-doelen. Naast dit traject van leerlijnontwikkeling – dat we in een proces van co-creatie met de scholen willen doen – helpen we ook bij het implementeren van de leerlijn in het onderwijs op de scholen. We hebben gekozen voor een modulestructuur, zodat de scholen de mogelijkheid hebben om het onderwijs in digitale geletterdheid vorm te geven in bijvoorbeeld projectweken. We willen de modules zo maken dat ze ook geïntegreerd kunnen worden in bestaande vakken, zoals bijvoorbeeld Nederlands, Wiskunde, Techniek of Maatschappijleer.”

Gericht op vo en mbo
Het project is zowel gericht op vo als mbo. Marcel vertelt: “In 2025 richten we ons op het ontwikkelen van een aantal modules die in eerste instantie gebruikt kunnen worden om te onderwijzen in digitale geletterdheid in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Maar het is juist de bedoeling dat de leerlijn en haar modules flexibel inzetbaar gaan worden, zowel bij leerlingen met verschillende leerniveaus binnen het voortgezet onderwijs als wellicht ook in het mbo. Deze aansluiting met het mbo en een hierbij passende ontwikkeling van de leerlijn gaan we in 2025 verder onderzoeken.”

De pijler Co-Teach Informatica binnen het project is voor nu wel echt gericht op Informatica-onderwijs in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Echter, de onderwijsstrategie van ‘Co-teaching’ zou op termijn misschien ook wel toegepast kunnen worden voor andere vakken of binnen andere type onderwijsinstellingen zoals mbo-instellingen.

Kracht van het project
De kracht van het project schuilt voor de pijler DGDD in het feit dat de te ontwikkelen leerlijn flexibel ingezet kan worden op verschillende leerniveaus, en passend gaat zijn bij verschillende onderwijsvormen. Voor de pijler Co-Teach Informatica schuilt de kracht enerzijds in het feit dat scholen toch Informatica-onderwijs kunnen geven, ondanks het nijpende tekort aan Informaticavakdocenten. Daarnaast is een neveneffect wellicht dat mensen uit het bedrijfsleven enthousiast worden gemaakt voor het onderwijs en misschien wel besluiten om zich te laten scholen tot (Informatica)docent.

“Uiteraard schuilt de kracht ook in de samenwerking tussen de Midden Nederland Leert, Universiteit Utrecht en Hogeschool Utrecht. We bundelen de krachten en expertise, waardoor we onder de gegeven omstandigheden toch antwoord kunnen geven op de vraag van zowel de maatschappij als de individuele leerling”, stelt Marcel.

Innovatief omgaan met lerarentekort
Het lerarentekort wordt met dit project natuurlijk niet opgelost, maar de te ontwikkelen leerlijn digitale geletterdheid komt scholen tegemoet in het lesgeven in digitale geletterdheid. Ondanks dat zij hier geen specifiek voor geschoolde docenten in huis hebben, kunnen zij toch lesgeven in digitale geletterdheid en op termijn voldoen aan de kerndoelen. “Daarnaast nemen we werkdruk bij docenten in de scholen weg, want zij hoeven niet zelf alle leermaterialen te gaan ontwerpen, die taak nemen wij (deels) van ze over.”

Wat betreft de werkwijze binnen de pijler Co-Teach Informatica, daarin gaat de Universiteit Utrecht eigenlijk op een innovatieve manier om met het tekort aan vakdocenten Informatica. Door het onderwijs in dit vak op een andere manier vorm te geven, kunnen leerlingen het vak toch op examenniveau volgen, ook als er geen bevoegde Informaticadocent aanwezig is. Zo kunnen leerlingen toch hun examen behalen in een vak dat erg goed aansluit bij de hedendaagse (technologische) samenleving. Vakdidactici Informatica van de universiteit hebben het programma ontwikkeld, compleet met mijlpaalopdrachten en eindtoetsen. De inhoud van het programma voldoet dan ook aan de examenprogramma-eisen van SLO.

Pilotscholen gezocht
De onderwijsbesturen van de Midden Nederland Leert kunnen zich aanmelden om deel te nemen aan dit project in 2025. Aanmelden kan enerzijds voor het proces van co-creatie bij de ontwikkeling en vervolgens de implementatie in de school van de leerlijn digitale geletterdheid (pijler 1) en/of voor deelname aan het Co-Teach Informaticaprogramma (pijler 2). Er worden tien pilotscholen gezocht en er zijn ook tegemoetkomende gelden beschikbaar voor deelname van scholen.

Aanmelden voor het project
Neem voor meer informatie over het project contact op met Midden Nederland Leert via contact@middennederlandleert.nl. Aanmelden voor een of beide pijlers van het project voor het kalenderjaar 2025 kan via ingeschwartz@middennederlandleert.nl. Graag in de aanmelding aangeven welke school/scholen binnen het bestuur willen deelnemen en of het gaat om deelname aan een van de of beide pijlers binnen het project.

Meer informatie over de pijler Co-Teach Informatica van de Universiteit Utrecht is te vinden via de site van Co-Teach.
Meer weten over digitale geletterdheid in de onderwijspraktijk? Kijk op todaysteachingtools.com.